Kraan Swartzenborch. Begin 16e eeuw. Gezicht op deze kraan, met belendende huizen aan …

7 reacties Commentaar van bezoekers

Pim 7 maanden geleden

Zou mij niks verbazen Andrew, een referentie ouder dan de meubelzaak ben ik nog niet tegengekomen voor een pand aan de westkant van de Wijnstraat.

meld misbruik

Pim 7 maanden geleden

Volgens Jan van de Maas (J.L. van Dalen) vergaderde de rederijkerskamer De Fonteynisten in “een vertrek boven de craen Swartzenborch” wat toch ook een bebouwing of overbouwing suggereert https://proxy.archieven.nl/46/4FE42910996E46339768E5AA1790B78B .

meld misbruik

AvValen 7 maanden geleden

Vraag is ook hoe historisch de naam van het huis aan de overkant is. Zou het een fantasierijke creatie van veel later tijden kunnen zijn?

meld misbruik

Pim 7 maanden geleden

Lips schrijft dat kraan Schwartzenborch (hoe veel schrijfwijzen kun je hebben?) in 1595 is afgebroken en in een huis veranderd. Blz. 55 zonder bron. Op de tekening is overigens wel een groot gebouw achter de kraan te zien. Misschien een bijbehorend pakhuis. Wel handig als steunconstructie voor de kraan. Hoe dat te rijmen is met een toegangssteiger op de kaart van 1545? Misschien er onderdoor? Maar dat zie ik niet op de tekening. Misschien ook precies de reden dat de kraan verdwenen is en hier over de questie wordt gesproken. Logistieke problemen.

meld misbruik

Pim 7 maanden geleden

De bron van de annotatie is denk ik wederom Balen. Op folio 71 is dit wat hij er over zegt: “Zwartzenborg, eygen Juffr. Berbara van Beaumont, Heeren Johans Dochter, achter welkens Huys wel eer, ja noch 1545. een Stads Krane was.” Maar in zijn tijd, ca. 1670, was die kraan al zeker 100 jaar verdwenen, dus hij baseert zich deels op oude stukken, niet op zijn eigen waarneming. Op de kaart uit 1545 is te zien dat er een toegangspad loopt naar de kraan vanaf de Wijnstraat, precies de situatie zoals we dat nu nog zien bij de vele steigers langs de Voorstraatshaven. En dat is ook logisch, want als je goederen laadt en lost moet je die ook af en aan kunnen voeren. En heb je vrije toegang nodig. Dan moet daar geen huis tussen staan. Dus in ieder geval zolang de kraan daar stond, tot ca. 1560, zal er geen huis tussen de kraan en de Wijnstraat hebben gestaan. Dan is daarna inderdaad de kernvraag hou het zit met het huis. Het kan later aan de Wijnstraat op de plaats van de verdwenen kraan en steiger gebouwd zijn, of er al tegenover hebben gestaan aan de westzijde waar het nu nog staat. Zoals Balen het zegt, lijkt het eerste me het meest waarschijnlijk. Hoe de naam Zwartzenborg dan van de oost- naar de westzijde van de Wijnstraat verhuist is, blijft dan nog open.

meld misbruik

AvValen 7 maanden geleden

Het huidige huis Swartsenborch is een pand aan de westkant van de Wijnstraat, ongeveer tegenover de kraan, zie bijv. 552_320222. In de annotatie hier wordt gesteld dat het huis Schwartsenborch het huis is direct achter de kraan, dus aan de andere (oost) kant van de Wijnstraat. Iemand een idee hoe dit zit?

meld misbruik

Pim 7 maanden geleden

Balen gebruikt hier als bron zonder twijfel de eerste stadskaart van Dordt, getekend door Jacob van Deventer in 1545. Die kaart is verloren gegaan, maar voor de (oudste) kopie uit 1674, zie 552_195121-025. Van de tweede stadskaart van Van Deventer, ca. 1559-1572, is een variant met nederlandse teksten, 552_160101, en één met latijnse teksten. Op beide kaarten is deze kraan Swartsenborch niet meer getekend, maar op de kaart met latijnse teksten (kaart 24 op http://bdh-rd.bne.es/viewer.vm?id=0000015403&page=1) is meer naar het westen, op de oosthoek van het huidige Scheffersplein, een nieuwe kraan getekend. Die kraan komt nergens terug op andere kaarten, dus zal niet lang bestaan hebben, of het is een foutje, ook omdat die op de nederlandse variant niet staat.

meld misbruik